ਸਾਡੇ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਅਸਲ ਕਾਪੀ ਦੋ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਗਈ।

ਸਾਡਾ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸੰਵਿਧਾਨ ਹੈ। ਪ੍ਰੇਮ ਬਿਹਾਰੀ ਰਾਏਜ਼ਾਦਾ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਖਾਸ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ।

ਸੰਵਿਧਾਨ 'ਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਨਿਆਂ, ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਬਰਾਬਰੀ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ।

ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਸਤਾਵਨਾ ਅਮਰੀਕੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਤੋਂ ਲਈ ਗਈ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਵਿੱਚ 2 ਸਾਲ, 11 ਮਹੀਨੇ ਅਤੇ 17 ਦਿਨ ਲੱਗੇ।

ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਬਣਾਉਣ 'ਚ 10 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨਾਂ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੱਤ ਲਏ ਗਏ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ 'ਤੇ ਲਗਪਗ ਇੱਕ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚੇ ਗਏ।

ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ 'ਤੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿਵਸ 'ਤੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਨਗੇ।

1857 ਦੀ ਮਹਾਨ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਦੋ ਨਾਇਕਾਂ ਮਹਾਰਾਣੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਬਾਈ ਅਤੇ ਟੀਪੂ ਸੁਲਤਾਨ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਅਸਲ ਕਾਪੀ ਵਿੱਚ ਛਪੀ ਹੈ।

ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਅਸਲ ਕਾਪੀ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਗੈਸ ਦੇ ਇੱਕ ਚੈਂਬਰ 'ਚ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਹ ਗੈਸ ਚੈਂਬਰ ਸੰਸਦ ਭਵਨ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ 'ਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪੰਨੇ ਨੂੰ ਸਜਾਉਣ ਅਤੇ ਸਜਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਜਬਲਪੁਰ ਦੇ ਰਾਮ ਮਨੋਹਰ ਸਿਨਹਾ ਨੇ ਕੀਤਾ।

ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਅਸਲ ਕਾਪੀ ਦਾ ਭਾਰ 13 ਕਿਲੋ ਹੈ। ਪ੍ਰੇਮ ਬਿਹਾਰੀ ਨਾਰਾਇਣ ਰਾਏਜ਼ਾਦਾ ਨੇ ਇਸ ਸ਼ਰਤ ਨਾਲ ਲਿਖਿਆ।

ਪ੍ਰੇਮ ਬਿਹਾਰੀ ਨਾਰਾਇਣ ਰਾਏਜ਼ਾਦਾ ਦੀ ਸ਼ਰਤ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਹਰ ਪੰਨੇ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਹੋਵੇ ਤੇ ਆਖਰੀ ਪੰਨੇ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਦਾ।

ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਵਿੱਚ 6 ਮੌਲਿਕ ਅਧਿਕਾਰ ਹਨ। ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਇਸ ਵਿੱਚ 395 ਅਨੁਛੇਦ, 8 ਅਨੁਸੂਚੀਆਂ ਅਤੇ 22 ਭਾਗ ਸੀ, ਜੋ ਹੁਣ ਵਧ ਕੇ 448 ਅਨੁਛੇਦ, 12 ਅਨੁਸੂਚੀਆਂ ਅਤੇ 25 ਭਾਗ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।

26 ਨਵੰਬਰ 1949 ਸੰਵਿਧਾਨ ਦਿਵਸ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਖਰੜਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 24 ਜਨਵਰੀ 1950 ਨੂੰ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ 284 ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਸੰਵਿਧਾਨ 'ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ। 26 ਜਨਵਰੀ 1950 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਹੋਇਆ।