ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਟ੍ਰੀਟ ਫੂਡ ਪਾਣੀ ਪੁਰੀ ਦੇਸ਼ ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਗੋਲਗੱਪੇ ਦਾ ਇੰਨਾ ਕ੍ਰੇਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਟ੍ਰੀਟ ਫੂਡ ਦਾ ਕਿੰਗ ਕਿਹਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।
ਇਸ ਡਿਸ਼ ਦੀ ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਪੀਜ਼ਾ ਜਾਂ ਬਰਗਰ ਵਾਂਗ ਖਾਣ ਲਈ ਤੁਹਾਡੀ ਜੇਬ 'ਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੈਸੇ ਹੋਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਭਾਰਤ 'ਚ ਪਾਣੀ ਪੁਰੀ ਸਸਤੀ ਤੋਂ ਸਸਤੀ ਤੇ ਮਹਿੰਗੀ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗੀ ਮਿਲੇਗੀ। ਸਟ੍ਰੀਟ ਫੂਡ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗੇ ਰੈਸਟੋਰੈਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੇਨੂ ਕਾਰਡ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ।
ਪਾਣੀ ਪੁਰੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਈਆਂ ਦੁਆਰਾ ਗੋਲਗੱਪਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦਾ ਬਹੁਤ ਦਿਲਚਸਪ ਤੇ ਮਜ਼ੇਦਾਰ ਅਰਥ ਹੈ। 'ਗੋਲਗੱਪਾ' ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਵੰਡੋ। 'ਗੋਲ' ਸ਼ਬਦ ਆਟੇ ਦੀ ਬਣੀ ਕਰਿਸਪ ਆਕਾਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਾਣੀ ਤੇ ਆਲੂਆਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ 'ਗੱਪਾ' ਖਾਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ
ਜਿਸ ਵਿਚ ਇਹ ਅੱਖ ਝਪਕਦਿਆਂ ਹੀ ਮੂੰਹ ਵਿਚ ਘੁਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਵਿੱਚ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਗੋਲਗੱਪਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪਕਵਾਨ ਦੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਾਮ ਹਨ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਲਏ ਗਏ ਹਨ। ਹਰਿਆਣਾ ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ 'ਪਾਣੀ ਪਤਾਸ਼ੀ' ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ;
ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ 'ਚ 'ਫੁਲਕੀ'; ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 'ਪਾਣੀ ਕੇ ਬਾਤਸ਼ੇ' ਜਾਂ 'ਪੜਾਕੇ'; ਅਸਾਮੀ ਵਿੱਚ 'ਫਸਕਾ' ਜਾਂ 'ਪੁਸਕਾ'; ਉੜੀਸਾ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ 'ਗੁਪ-ਚੁਪ' ਤੇ ਬਿਹਾਰ, ਨੇਪਾਲ, ਝਾਰਖੰਡ, ਬੰਗਾਲ ਅਤੇ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ 'ਪੁਚਕਾ'। ਗੁਜਰਾਤ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਕਰਨਾਟਕ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਪਾਣੀ ਪੁਰੀ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਿੱਠੀ ਤੇ ਖੱਟੀ ਇਮਲੀ ਦੀ ਚਟਨੀ, ਆਲੂ, ਪਿਆਜ਼ ਜਾਂ ਛੋਲਿਆਂ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਫੁਲਕੀ ਵਿੱਚ ਭਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉੱਪਰ ਮਸਾਲੇਦਾਰ ਖੱਟੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਪਰੋਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਸੋਚਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਪਕਵਾਨ ਦੀ ਖੋਜ ਕਿਸਨੇ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇਗੀ? ਜਿਸ ਨੇ ਖੱਟੇ ਤੇ ਮਿੱਠੇ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਸੰਪੂਰਨ ਤਾਲਮੇਲ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੋ ਅੱਜ ਤਕ ਸਾਡੀ ਰੂਹ ਨੂੰ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਗੋਲਗੱਪਾ ਬਾਰੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਕਹਾਣੀ 'ਮਹਾਭਾਰਤ' ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਜਾਓਗੇ। ਇਸ ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਜਦੋਂ ਦਰੋਪਦੀ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਕੇ ਘਰ ਆਈ ਤਾਂ ਕੁੰਤੀ, ਉਸਦੀ ਸੱਸ ਤੇ ਪਾਂਡਵਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਕੰਮ ਸੌਂਪਿਆ।
ਹੁਣ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਪਾਂਡਵ ਵਨਵਾਸ ਵਿੱਚ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਤੇ ਦੁਰਲੱਭ ਸਾਧਨਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਇਸ ਲਈ ਕੁੰਤੀ ਉਸਨੂੰ ਪਰਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਉਸਦੀ ਨਵੀਂ ਨੂੰਹ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਰਹਿ ਸਕੇਗੀ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।
ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਨੂੰ ਕੁਝ ਬਚੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਤੇ ਪੁਰੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਟਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁੰਤੀ ਨੇ ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਨੂੰ ਕੁਝ ਅਜਿਹਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਪੰਜ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦਾ ਪੇਟ ਭਰ ਸਕੇ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਗੋਲਗੱਪਾ ਦੀ ਖੋਜ ਨਵੀਂ ਦੁਲਹਨ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸਦੀ ਕਾਢ ਕਿਸਨੇ ਕੀਤੀ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਸਹੀ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਗੋਲਗੱਪੇ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਦੋ ਚੀਜ਼ਾਂ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਆਲੂ ਅਤੇ ਪਾਣੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਇਹ ਪਕਵਾਨ ਬਿਲਕੁਲ ਸਵਾਦਹੀਣ ਅਤੇ ਅਧੂਰਾ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ 300-400 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ਆਏ ਸਨ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ, ਭੋਜਨ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਪੁਸ਼ਪੇਸ਼ ਪੰਤ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਗੋਲਗੱਪਾ ਲਗਭਗ 100-125 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਗੋਲਗੱਪਾ ਸ਼ਾਇਦ ਰਾਜ-ਕਚੋਰੀ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਵੇ ਤੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਛੋਟੀ 'ਪੁਰੀ' ਬਣਾ ਕੇ ਖਾਧੀ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਗੋਲਗੱਪਾ ਕਹਿ ਕੇ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।