ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਸੋਚਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਨਸਾਨਾਂ ਨੇ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ? ਸਾਡੇ ਪੂਰਵਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੁਰਾਤਨ ਖੰਡਰਾਂ ਅਤੇ ਗੁਫਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਕਰੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਤੋਂ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਗੱਲ ਕਰਨ ਜਾਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਲਈ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਹੁਣ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ‘ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਲਿਖਤੀ ਵਾਕ’ ਵੀ ਮਿਲ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਾਇਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਲਿਖਤੀ ਸੰਚਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਿੰਨੀ ਪੁਰਾਣੀ ਹੋਵੇਗੀ।
ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਲਾਚੀਸ਼ ‘ਚ ਜੂਆਂ ਦੀ ਸਫਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕੰਘੀ (3800 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਸਿਰ ਦੀ ਜੂਆਂ ਦੀ ਕੰਘੀ ਮਿਲੀ) ਮਿਲੀ ਹੈ, ਜਿਸ ‘ਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਲਿਖਤੀ ਵਾਕ ਉੱਕਰਿਆ ਹੋਇਆ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕੰਘੀ 3800 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਕਿ 1700 ਈ.ਪੂ. ਕੰਘੀ ‘ਤੇ ਲਿਖੀ ਲਿਪੀ ਕਨਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਜੋ ਪੁਰਾਣੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸੀ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਲਾਕੀਸ਼ ਪੁਰਾਣੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਯਹੂਦਾਹ ਰਾਜ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਅੱਜ ਦਾ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਹੈ।
ਇਹ ਕੰਘੀ 2017 ਵਿੱਚ ਹੀ ਮਿਲੀ ਸੀ
ਇਹ ਜੂਆਂ ਦੀ ਕੰਘੀ ਹਾਥੀ ਦੰਦ ਦੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਕਨਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ – “ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਹਾਥੀ ਦੰਦ ਦੀ ਇਹ ਕੰਘੀ ਵਾਲਾਂ ਅਤੇ ਦਾੜ੍ਹੀ ਤੋਂ ਜੂਆਂ ਹਟਾ ਦੇਵੇਗੀ।” ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ ਮਿਲੇ ਕੰਘੀ ਬਾਰੇ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਯਰੂਸ਼ਲਮ ਜਰਨਲ ਆਫ਼ ਆਰਕੀਓਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਕੰਘੀ ਦੀ ਖੋਜ ਸਾਲ 2017 ‘ਚ ਹੀ ਹੋਈ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ‘ਤੇ ਜੋ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਉਹ ਇੰਨਾ ਹਲਕਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ‘ਚ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾ ਸਕਿਆ।
ਕੰਘੀ ਵਿੱਚ 17 ਅੱਖਰ, 7 ਸ਼ਬਦ ਹਨ
ਉੱਕਰੀ ਹੋਈ ਵਾਕ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 17 ਕਨਾਨੀ ਅੱਖਰ ਹਨ ਅਤੇ 7 ਸ਼ਬਦ ਵਰਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਕੰਘੀ ਦੀ ਚੌੜਾਈ 3.5 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਅਤੇ ਲੰਬਾਈ 2.5 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪੁਰਾਣੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਸਤੂ ਰਹੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਮਾਈਕਰੋਸਕੋਪ ਨਾਲ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਕੰਘੀ ‘ਤੇ ਜੂਆਂ ਦੇ ਕੁਝ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ ਮਿਲੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੌਰ ਦੇ ਉੱਚ ਵਰਗ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਜੂਆਂ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਜ਼ਰੂਰ ਰਹੀ ਹੋਵੇਗੀ।
ਨੋਟ : ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਬ੍ਰੇਕਿੰਗ ਖ਼ਬਰਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਸਾਡੇ ਐਪ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਤੁਸੀਂ Pro Punjab TV ਨੂੰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਫੇਸਬੁੱਕ, ਟਵਿੱਟਰ ਤੇ ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ‘ਤੇ ਵੀ ਫੋਲੋ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
TV, FACEBOOK, YOUTUBE ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਰ ਖ਼ਬਰ ਪੜ੍ਹਣ ਲਈ ਡਾਉਨਲੋਡ ਕਰੋ PRO PUNJAB TV APP
Android: https://bit.ly/3VMis0h
