Kartar Singh Sarabha Birth Anniversary: ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਨਿਛਾਵਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਯੋਧਿਆਂ ਬਾਰੇ ਅਸੀਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸੁਣਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਪਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਯੋਧੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦੇ ਤੇ ਉਹ ਅੱਜ ਤੱਕ ਗੁਮਨਾਮੀ ‘ਚ ਹੀ ਰਹੇ। ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਯੋਧਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਿਰਫ 19 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ।
ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਭਾਰਤੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਸੀ। ਸਭ ਤੋਂ ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਨਾਇਕ, ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਹੀਰੋ, ਆਪਣਾ ਦੋਸਤ ਤੇ ਗੁਰੂ ਮੰਨਦਾ ਸੀ। ਜੀ ਹਾਂ, ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਮਰ ਮਿਟਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।
ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ ਗਏ ਸੀ ਸਰਾਭਾ
ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 24 ਮਈ 1896 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਿੰਡ ਸਰਾਭਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਸਿੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਇਕਲੌਤਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਛੋਟਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਉਸਦੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਨੇ ਕੀਤਾ। ਅਣਵੰਡਿਆ ਪੰਜਾਬ ਜਿੱਥੇ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਭਿਆਨਕ ਸੋਕੇ ਦੀ ਮਾਰ ਹੇਠ ਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਕੰਮ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡਾ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਰਗੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਵੱਲ ਪਰਵਾਸ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਵਾਸ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਜੁਲਾਈ 1912 ਵਿੱਚ, ਸਰਾਭਾ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਬਰਕਲੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਉੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਸੈਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਨੇ ਉਸਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦਾ ਰਾਹ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।
ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਗੁਲਾਮ ਹੋਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਸਮਝਿਆ
ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਵਿਚ ਗੁਲਾਮ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਅਮਰੀਕੀਆਂ ਦੀ ਨਫ਼ਰਤ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੀ। ਸਰਾਭਾ ਨੇ ਵੀ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਕਈ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਭਾਰਤੀਆਂ ਵਾਂਗ ਮਜ਼ਦੂਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਇੱਥੇ ਉਸਨੂੰ ਗੁਲਾਮ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਅਪਮਾਨ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਤੇ ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਉਸਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਬਦਲ ਗਈ।
ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਅਕਸਰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਦੁੱਖ-ਦਰਦ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਭਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਰਾਹੀਂ ਸਰਾਭਾ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚੋਂ ਉਖਾੜ ਸੁੱਟਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸਾਲ 1913 ਵਿੱਚ ਓਰੇਗਨ ਵਿੱਚ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਗਠਨ ਸੀ ਜੋ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਗਾਵਤ ਰਾਹੀਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਉਖਾੜ ਕੇ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਬਹਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਸੈਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਵਿੱਚ ਸੀ ਤੇ ਸਰਾਭਾ ਸਮੇਤ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਇਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ।
ਦੇਸ਼ ਵਾਪਸੀ
ਜੁਲਾਈ 1914 ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਕਾਰਨ ਯੂਰਪ ਵਿਚ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਸੀ ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦੇਖਿਆ। ਉਸਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਸੰਗਠਿਤ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਲੈ ਜਾਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ। ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜੋ 1914 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਪਰਤੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ ਬਹੁਤਿਆਂ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਉਣ ‘ਤੇ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ।
ਪਰ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ, ਅਤੇ ਰਾਸ ਬਿਹਾਰੀ ਬੋਸ ਵਰਗੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਛਾਉਣੀਆਂ ਵਿਚ ਛਾਨਣੀ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤੀ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਲੋਕ ਬਗਾਵਤ ਕਰ ਸਕਦੇ, ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ।
ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਨਹੀਂ ਮੰਗੀ ਮੁਆਫੀ
ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਲਾਹੌਰ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਦਾ ਕੇਸ ਚਲਾਇਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਉਸ ਕੋਲੋਂ ਦੋ ਕਿਤਾਬਾਂ ਬਰਾਮਦ ਹੋਈਆਂ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਕਰਤਾਰ ਦੀ ਉਮਰ ਸਿਰਫ਼ ਸਾਢੇ 18 ਸਾਲ ਸੀ। ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ‘ਤੇ ਦਬਾਅ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਉਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗੇ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਸਗੋਂ ਉਸ ਨੇ ਮਾਣ ਨਾਲ ਜੱਜ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਡਰਦਾ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਲਈ ਕੈਦ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਮੌਤ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰੇਗਾ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਦੁਬਾਰਾ ਜਨਮ ਲੈ ਸਕੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜ ਸਕੇ।
ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਜੱਜ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਸਾਰੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀਆਂ ਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਸੀ। ਇਸੇ ਲਈ ਕਰਤਾਰ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।
16 ਨਵੰਬਰ 1915 ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਸੈਂਟਰਲ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿਚ ਉਸ ਦੇ ਹਮਵਤਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਗਣੇਸ਼ ਪਿੰਗਲੇ ਦੇ ਨਾਲ ਫਾਂਸੀ ‘ਤੇ ਲਟਕਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ 19 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ। ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸ਼ਹਾਦਤ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਬਣ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਵਰਗੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਨਕਲਾਬ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ।
ਨੋਟ: ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਬ੍ਰੇਕਿੰਗ ਖ਼ਬਰਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਸਾਡੇ ਐਪ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਤੁਸੀਂ Pro Punjab TV ਨੂੰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਫੇਸਬੁੱਕ, ਟਵਿੱਟਰ ਤੇ ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ‘ਤੇ ਵੀ ਫੋਲੋ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
TV, FACEBOOK, YOUTUBE ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਰ ਖ਼ਬਰ ਪੜ੍ਹਣ ਲਈ ਡਾਉਨਲੋਡ ਕਰੋ PRO PUNJAB TV APP
APP ਡਾਉਨਲੋਡ ਕਰਨ ਲਈ Link ‘ਤੇ Click ਕਰੋ:
Android: https://bit.ly/3VMis0h
