ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਟਿਊਸ਼ਨ ਦੇਣ ਵਾਲੀ Byju’s ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਘੇਰੇ ‘ਚ ਹੈ। 18 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਦੇਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸ ਹਫਤੇ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਮਾਰਚ 2021 ਨੂੰ ਖਤਮ ਹੋਏ ਸਾਲ ਦੇ ਵਿੱਤੀ ਨਤੀਜੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਨਤੀਜਾ ਦੇਖ ਕੇ ਹਰ ਕੋਈ ਹੈਰਾਨ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਆਮਦਨ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬਣੀ ਰਹੀ ਪਰ ਘਾਟਾ 15 ਗੁਣਾ ਵਧ ਕੇ 4500 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਅੰਕੜਿਆਂ ਤੋਂ ਸਵਾਲ ਉੱਠਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ। ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਹੈ ਤੇ ਸਟਾਰਟਅੱਪ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਹਿੱਲ ਗਈ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ- ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਮਿਲੇਗੀ 50 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦੀ ਪੈਨਸ਼ਨ, ਇਸ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੀਮ ਲਈ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਬਚਾਓ 200 ਰੁਪਏ
Byju’s ਦੇਸ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਕੀਮਤੀ ਸਟਾਰਟਅੱਪ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਕੀਮਤ ਕਰੀਬ 1.76 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੈ। ਇਹ Swiggy ਤੇ OYO ਵਰਗੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਅੱਗੇ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਕੰਪਨੀ ਮੁਸੀਬਤ ਵਿੱਚ ਫਸ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਬਾਕੀ ਸਟਾਰਟਅੱਪ ਤੋਂ ਵੀ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਉੱਠ ਸਕਦਾ ਹੈ। Byju’s ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਰਵਿੰਦਰਨ ਬਾਈਜੂ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਭ ਠੀਕ ਹੈ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਤੱਕ ਕੰਪਨੀ ਕੈਸ਼ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਯਾਨੀ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾਉਣ ਦੇ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਆ ਜਾਵੇਗੀ।
Byju’s ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦਿਲਚਸਪ ਹੈ। ਬਾਈਜੂ ਰਵਿੰਦਰਨ ਨੇ ਮਲਿਆਲਮ ਮੀਡੀਅਮ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਗਣਿਤ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਹੁਸ਼ਿਆਰ ਸੀ ਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਬਣਿਆ ਤੇ ਫਿਰ ਇੱਕ ਸ਼ਿਪਿੰਗ ਕੰਪਨੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਦੇਸ਼ ਪਰਤਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ (IIM) ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਦਾਖਲਾ ਟੈਸਟ (CAT) ਦੋ ਵਾਰ 100 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਨਾਲ ਪਾਸ ਕੀਤਾ। ਆਈਆਈਐਮ ਨਹੀਂ ਗਿਆ, ਕੈਟ ਲਈ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 100 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਫਿਰ ਸਟੇਡੀਅਮ ਵਿੱਚ ਕਲਾਸਾਂ ਲੱਗਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਸਟੇਡੀਅਮ ਦੀ ਕਲਾਸ ਨੂੰ ਐਪ ਰਾਹੀਂ ਫ਼ੋਨ ‘ਤੇ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ। ਬਾਈਜੂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਐਪ ਦੇ 10 ਕਰੋੜ ਡਾਊਨਲੋਡ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, 75 ਲੱਖ ਬੱਚੇ ਪੈਸੇ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। KG ਤੋਂ 12ਵੀਂ ਤੱਕ ਹਰ ਜਮਾਤ ਦੀ ਟਿਊਸ਼ਨ ਪੜ੍ਹਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਹਰ ਏਂਟਰੈਂਸ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਆਨਲਾਈਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਆਫਲਾਈਨ ਲੈਣ ਲਈ ਆਕਾਸ਼ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਨੂੰ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ- ਅਜ਼ਬ-ਗਜ਼ਬ: ਪੁਰਤਗਾਲ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ‘ਫਲਾਈਟ’ ਨੇ 157 ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਸਪੇਨ, ਜਾਣੋ ਫਿਰ ਕੀ ਹੋਇਆ…
ਹਰੇਕ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸਾਲਾਨਾ ਆਮਦਨ ਖਰਚੇ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਯਾਨੀ ਬੈਲੇਂਸ ਸ਼ੀਟ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੂੰ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਾਉਣੇ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। Byju’s ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ ਦੱਸ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ। ਨਤੀਜੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਡੀਟਰ ਦੁਆਰਾ ਆਡਿਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਉਸਦੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਜਾਇਜ਼ ਨਹੀਂ ਹਨ। Byju’s ਦੇ ਆਡੀਟਰ ਡੇਲੋਇਟ ਨੇ ਨਤੀਜੇ ਪਾਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸੀ ਕਿ Byju’s ਆਪਣੀ ਆਮਦਨ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਜੋੜ ਲੈਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਕੋਰਸ ਬੁੱਕ ਕਰਵਾਇਆ ਹੈ ਤਾਂ ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ ਦੋਵਾਂ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਫੀਸ ਜੋੜੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਆਮਦਨ ਵਧੀ ਜਾਪਦੀ ਸੀ। ਦੂਜਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸੀ ਕਿ Byju’s ਬਾਹਰੀ ਕੰਪਨੀ ਤੋਂ ਕੋਰਸ ਕਰ ਰਹੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਰਜ਼ਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਬੱਚਾ ਕਰਜ਼ਾ ਮੋੜਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਵਾਪਸੀ ਦੀ ਗਾਰੰਟੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਕਿ ਉਹ ਖੁਦ ਪੈਸੇ ਮੋੜੇਗਾ। ਆਡੀਟਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਖਰਚੇ ਨੂੰ ਮਾਲੀਏ ਤੋਂ ਘਟਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। Byju’s ਇਸ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਖਰਚੇ ਵਿੱਚ ਜੋੜਦਾ ਸੀ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ- 3300GB ਡਾਟਾ ਤੇ 75 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਵੈਲੀਡਿਟੀ… ਕੀਮਤ ਸਿਰਫ 275 ਰੁਪਏ, ਇਹ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਆਫਰ
ਇਹਨਾਂ ਦੋ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਨਤੀਜੇ ਰੂਕੇ ਰਹੇ। ਹੁਣ ਆਏ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਏ ਕਿਉਂਕਿ ਆਮਦਨ ਨਹੀਂ ਵਧੀ ਅਤੇ ਘਾਟਾ ਵਧ ਗਿਆ। 2020 ‘ਚ ਮਹਾਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਆਨਲਾਈਨ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀ ਚਾਂਦੀ ਰਹੀ, ਇੱਥੇ ਉਲਟਾ ਹੋ ਗਿਆ। Byju’s ਨੇ ਕਰੀਬ 7 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਖਰਚ ਕੀਤੇ ਅਤੇ 2.5 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਕਮਾਏ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ- ਪੁਤਿਨ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਵੀਜ਼ਾ ਮੁਕਤ ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਕੀਤੀ ਵਕਾਲਤ, ਜਾਣੋ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ਫਾਇਦਾ?
ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਆਮਦਨ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਦੇ ਢੰਗ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 1100 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਵੀ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਵੀ ਖਰਚਾ ਵਧਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਟੀਮ ਨੂੰ ਸਪਾਂਸਰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਖਰਚਾ ਬਹੁਤ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਵਾਈਟ ਹੈਟ ਜੂਨੀਅਰ ਵਰਗੀਆਂ ਹੋਰ ਕੰਪਨੀਆਂ ਖਰੀਦੀਆਂ ਜੋ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੋਡਿੰਗ ਸਿਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਘਾਟਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਆਕਾਸ਼ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਨੂੰ 6 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿੱਚ ਖਰੀਦਿਆ ਗਿਆ।
ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੈਸੇ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੇ, ਇਹ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਵਿਵਾਦ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ Byju’s ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਹਾਲਤ ਨਾਲ ਵੀ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਕੰਪਨੀ ਕਹਿ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਰਵਿੰਦਰਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਰਚ 2022 ‘ਚ ਆਮਦਨ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਰਹੀ ਹੈ ਜਦਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਜੁਲਾਈ ਤੱਕ 4500 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੈ। ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਤੋਂ ਖਰਚੇ ਆਪਣੀ ਆਮਦਨ ਤੋਂ ਨਿਕਲਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਸੰਵਾਰਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ Byju’s ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।
