ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਜਾਨਵਰ ‘ਬਘਿਆੜ’ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਬੇਤੁਕਾ ਲੱਗੇਗਾ, ਪਰ ਇਹ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੱਚ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਤੁਹਾਡੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਕੁੱਤੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਬਘਿਆੜ ਸਨ. ਤਕਰੀਬਨ 20 ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦੁਸ਼ਮਣ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਫਿਰ ਸਾਡੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਦੋਸਤ ਅਤੇ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਬਣਨ ਦਾ ਕੀ ਹੋਇਆ?
‘ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਡਾਗ ਡੇ’ ‘ਤੇ, ਤੁਸੀਂ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਪੂਰੀ ਕਹਾਣੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲਾਂ ਜਾਣੋਗੇ…
ਇਹ ਲਗਭਗ 30 ਹਜ਼ਾਰ ਤੋਂ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਬਰਫ਼ ਯੁੱਗ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਬਰਫ਼ ਨਾਲ ਢਕੀ ਧਰਤੀ ਦਾ ਆਖਰੀ ਪੜਾਅ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਵਧਣ ਲੱਗੀ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ, ਰੁੱਖ ਅਤੇ ਪੌਦੇ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਜਾਨਵਰ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਆਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਪਲੇਇਸਟੋਸੀਨ ਦਾ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਬਘਿਆੜ ਵੀ ਪਲਾਈਸਟੋਸੀਨ ਦੌਰਾਨ ਵਧੇ-ਫੁੱਲੇ ਸਨ। ਇਹ ਬਘਿਆੜ ਖਾਣ ਲਈ ਮਾਸ ਲੱਭਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਧਰਤੀ ਅਜੇ ਵੀ ਠੰਡੀ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਛੋਟੇ ਜਾਨਵਰ ਲੱਭਣੇ ਔਖੇ ਸਨ।
ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਬਘਿਆੜ, ਜੋ ਘੱਟ ਡਰਦੇ ਸਨ, ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਬਸਤੀਆਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਥੇ ਇਨਸਾਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਕੀ ਬਚੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਮਾਸ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਘਿਆੜਾਂ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗਾ। ਇੱਥੋਂ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸੰਪਰਕ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਘੱਟ ਤਣਾਅ ਵਾਲੇ ਹਾਰਮੋਨ ਵਾਲੇ ਬਘਿਆੜ ਪਹਿਲਾਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ
ਸਾਰਾਹ ਮਾਰਸ਼ਲ, ਪੇਸੀਨੀ ਅਤੇ ਜੂਲੀਅਨ ਕਾਮਿੰਸਕੀ ਦੇ ਖੋਜ ਪੱਤਰ ‘ਦਿ ਸੋਸ਼ਲ ਡਾਗ ਐਂਡ ਈਵੋਲੂਸ਼ਨ’ ਅਨੁਸਾਰ ਜਦੋਂ ਇਨਸਾਨ ਹੋਮੋ ਸੇਪੀਅਨ ਬਣ ਗਏ ਤਾਂ ਉਹ ਇੱਕ ਥਾਂ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪਏ। ਉਹ ਝੁੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਹੀ ਖਾਂਦੇ-ਪੀਂਦੇ ਸਨ।
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਬਘਿਆੜ ਬਹੁਤ ਚੁਸਤ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਣਨ ਅਤੇ ਸੁੰਘਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦੂਜੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਸੀ। ਕਈ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਸ਼ਿਕਾਰ ਲਈ ਇਨਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਬਘਿਆੜਾਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਮਨੁੱਖ ਅਤੇ ਬਘਿਆੜ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਦੁਸ਼ਮਣ ਬਣ ਗਏ।
ਖੋਜ ਮੁਤਾਬਕ ਬਘਿਆੜਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ‘ਚ ਤਣਾਅ ਵਾਲੇ ਹਾਰਮੋਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਤਣਾਅ ਹਾਰਮੋਨ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚਿੜਚਿੜਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਬਸਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਕੁਝ ਬਘਿਆੜਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਤਣਾਅ ਦਾ ਹਾਰਮੋਨ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਘੱਟ ਸੀ।
ਤਣਾਅ ਵਾਲੇ ਹਾਰਮੋਨਜ਼ ਘੱਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਅਜਿਹੇ ਬਘਿਆੜ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਵੀ ਬਚੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਪਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇੱਥੋਂ ਹੀ ਮਨੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਬਘਿਆੜਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਦੋਸਤੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ।
ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਘਿਆੜਾਂ ਨਾਲ ਕਈ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਇਹ ਉਹ ਦੌਰ ਸੀ ਜਿੱਥੋਂ ਬਘਿਆੜਾਂ ਦਾ ਕੁੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਡੀਐਨਏ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਦੇ ਹਾਰਮੋਨ ਡਿੱਗਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਘਿਆੜਾਂ ਦਾ ਡੀਐਨਏ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦੇ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਤਿੱਖਾਪਣ ਘਟਣ ਲੱਗੀ। ਜਬਾੜੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹੱਡੀਆਂ ਵਿੱਚ ਫਰਕ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਲੱਗਾ। ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦਿਆਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਮਨੁੱਖਾਂ ਲਈ ਦੋਸਤਾਨਾ ਹੋਣ ਲੱਗਾ। ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ, ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ‘ਗ੍ਰੇ ਬਘਿਆੜ’ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ, ਕੁੱਤੇ ‘ਗਿੱਦੜ’ ਦੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਤੋਂ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ।
ਪਹਿਲਾ ਕੁੱਤਾ ਕਿੱਥੋਂ ਮਿਲਿਆ ਇਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਅਜੇ ਵੀ ਵਿਵਾਦ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ
ਇਨਸਾਨਾਂ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਘਿਆੜ ਨੂੰ ਕਿੱਥੇ ਪਾਲਿਆ ਸੀ? ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਇੱਕ ਰਾਏ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਨੇਚਰ ਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨ ਰਿਸਰਚ ਪੇਪਰ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਕੁੱਤੇ ਜਾਂ ਗੈਰ-ਹਮਲਾਵਰ ਬਘਿਆੜ ਦੱਖਣੀ ਚੀਨ ਤੋਂ ਮੰਗੋਲ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਪਾਲਤੂ ਸਨ।
ਬਘਿਆੜਾਂ ਨੂੰ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 16 ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 12 ਤੋਂ 14 ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਲਗਭਗ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।
ਬਘਿਆੜਾਂ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਕਿੱਥੋਂ ਆਈਆਂ?
ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੇ ਡੀਐਨਏ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਅਸਮਾਨਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕੁੱਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਸਲਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੇ ‘ਕਰਾਸ ਬ੍ਰੀਡਿੰਗ’ ਯਾਨੀ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਸਲਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਅਤੇ ਵੱਖਰੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਬਣਾਈਆਂ।
ਇਹ ਸਾਰੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੁੱਤਿਆਂ ਲਈ ਦਰਦਨਾਕ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਬਣਤਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਬਦਲਾਅ ਆਏ। ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਦੇ ਨਾਲ, ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਣ ਲੱਗੀ। ਅੱਜ ਦੀ ਤਰੀਕ ਵਿੱਚ, 11 ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੁੱਤੇ ਹਨ ਜੋ ਬਘਿਆੜਾਂ ਵਰਗੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ. ਜਿਸ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ‘ਅਲਾਸਕਨ ਮੈਲਾਮੂਟ’ ਅਤੇ ‘ਸਾਈਬੇਰੀਅਨ ਹਸਕੀ’ ਹਨ।
ਮਨੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਕੁੱਤਿਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਅਟੁੱਟ ਰਿਸ਼ਤਾ
ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਯੁਵਲ ਨੂਹ ਹਰਾਰੀ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ‘ਸੈਪੀਅਨਜ਼: ਏ ਬ੍ਰੀਫ ਹਿਸਟਰੀ ਆਫ ਹਿਊਮਨ ਕਾਇਨਡ’ ਵਿਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਨਸਾਨਾਂ ਨੇ 15,000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਕੁੱਤੇ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਲਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਕਈ ਸਬੂਤ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਘਿਆੜਾਂ ਤੋਂ ਬਣੇ ਕੁੱਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਅਤੇ ਲੜਾਈ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।
ਇਹ ਘੁਸਪੈਠੀਆਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਵਿਚ ਵੀ ਇਨਸਾਨਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਬੀਤਦੀਆਂ ਗਈਆਂ, ਦੋਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਬੰਧਨ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦਾ ਗਿਆ। ਉਹ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਲੱਗੇ।
ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਤੱਕ ਆਸਾਨ ਪਹੁੰਚ ਹੋਣੀ ਸੀ। ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੇ ਇਨਸਾਨਾਂ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਸਮਝਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਸਮਝ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਭਿਅਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕੁੱਤਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਦਫ਼ਨਾਉਣ ਦਾ ਸਬੂਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਨੋਟ: ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਬ੍ਰੇਕਿੰਗ ਖ਼ਬਰਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਤੁਸੀਂ ਸਾਡੇ ਐਪ ਨੂੰ ਡਾਊਨਲੋਡ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਤੁਸੀਂ Pro Punjab TV ਨੂੰ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਫੇਸਬੁੱਕ, ਟਵਿੱਟਰ ਤੇ ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ‘ਤੇ ਵੀ ਫੋਲੋ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ।
TV, FACEBOOK, YOUTUBE ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਰ ਖ਼ਬਰ ਪੜ੍ਹਣ ਲਈ ਡਾਉਨਲੋਡ ਕਰੋ PRO PUNJAB TV APP
APP ਡਾਉਨਲੋਡ ਕਰਨ ਲਈ Link ‘ਤੇ Click ਕਰੋ:
Android: https://bit.ly/3VMis0h
