ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਸਵੇਰਾ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। AAP ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਯੋਜਕ ਅਰਵਿੰਦ ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਦੌਰਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਉਪਲਬਧੀ ਨਾਲ ਰੂਬਰੂ ਕਰਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੌਰੇ ਵਿੱਚ ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਅਤੇ ਮਾਨ ਦੀ ਕੈਮਿਸਟ੍ਰੀ ਦੇਖਦੇ ਹੀ ਬਣ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਨੇਤਾ ਮਿਲ ਕੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਸਿੱਖਿਆ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਲਿਆ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਮਿਸਾਲ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਪਹਿਲਾਂ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਭਟਕਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਹੁਣ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਨੌਕਰੀ ਖੋਜਣ ਵਾਲੇ ਤੋਂ ਨੌਕਰੀ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਬਣਾ ਦੇਵੇਗਾ।
ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਲਾਜ਼ਮੀ “ਐਂਟਰਪ੍ਰੇਨਿਓਰਸ਼ਿਪ ਮਾਈਂਡਸੈੱਟ ਕੋਰਸ (EMC)” ਲਾਂਚ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸ਼ੈਕਸ਼ਣਿਕ ਸੈਸ਼ਨ 2025-26 ਤੋਂ ਇਹ ਕੋਰਸ ਰਾਜ ਦੀਆਂ 20 ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ, 320 ITIs ਅਤੇ 91 ਪੌਲੀਟੈਕਨਿਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗੱਲ – ਇਹ ਕੋਰਸ BBA, B.Tech ਅਤੇ B.Voc ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ਹੁਣ 1.5 ਲੱਖ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਿਰਫ ਪੜ੍ਹਾਈ ਨਹੀਂ ਕਰਨਗੇ, ਬਲਕਿ ਅਸਲੀ ਬਿਜ਼ਨਸ ਕਰ ਕੇ ਸਿੱਖਣਗੇ। 2028-29 ਤੱਕ ਇਹ ਗਿਣਤੀ ਵੱਧ ਕੇ 9 ਲੱਖ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਪੰਜਾਬ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਅਜਿਹਾ ਰਾਜ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਉੱਦਮਤਾ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਇੰਨੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਇਹ ਕੋਰਸ ਸਿਰਫ ਕਿਤਾਬੀ ਗਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ। ਹਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਹਰ ਸਮੈਸਟਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਅਸਲੀ ਬਿਜ਼ਨਸ ਜਾਂ ਸਰਵਿਸ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨੀ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਤੈਅ ਰੈਵੇਨਿਊ ਟਾਰਗੇਟ ਹਾਸਲ ਕਰਨੇ ਹੋਣਗੇ। ਪਹਿਲੇ ਸਮੈਸਟਰ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਬਿਜ਼ਨਸ ਸੈਟਅੱਪ ਕਰ ਕੇ ₹10,000 ਕਮਾਉਣੇ ਹੋਣਗੇ। ਦੂਜੇ ਸਮੈਸਟਰ ਵਿੱਚ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਸਿੱਖ ਕੇ ₹40,000, ਤੀਜੇ ਵਿੱਚ ਔਪਰੇਸ਼ਨ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ₹80,000, ਚੌਥੇ ਵਿੱਚ ₹1,60,000 ਅਤੇ ਪੰਜਵੇਂ ਸਮੈਸਟਰ ਤੱਕ AI ਅਤੇ ਫਾਈਨੈਂਸ ਮਾਸਟਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ₹4,00,000 ਤੱਕ ਦੀ ਕਮਾਈ ਦਾ ਲਕਸ਼ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ITI ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ ₹40,000 ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਸਾਲ ₹80,000 ਦਾ ਟਾਰਗੇਟ ਹੈ। ਭਾਵ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮੋਟੀ ਕਮਾਈ!
ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸ ਕੋਰਸ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਕਸਰ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਔਫਿਸ਼ਿਅਲ ਪਾਰਟਨਰ ਮਾਸਟਰ ਯੂਨੀਅਨ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ AI-ਪਾਵਰਡ ਮਲਟੀਲਿੰਗੁਅਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮ (ਪੰਜਾਬੀ, ਹਿੰਦੀ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ) ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪਲੈਨਿੰਗ, ਡੈਸ਼ਬੋਰਡ, ਮੈਂਟਰਸ਼ਿਪ ਅਤੇ ਪੀਅਰ ਇੰਟਰੈਕਸ਼ਨ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਦੇਵੇਗਾ। ਵਿਦਿਆਰਥੀ E-commerce, Content Creation, Freelancing, Professional Services, Retail ਜਿਹੇ ਕਈ ਟਰੈਕਸ ਵਿੱਚੋਂ ਚੋਣ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਕੋਰਸ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਪੂਰਾ ਈਕੋਸਿਸਟਮ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਨੂੰ ਸਫਲ ਉੱਦਮੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਅਤੇ ਮਾਨ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ 40 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਔਰੀਐਂਟੇਸ਼ਨ ਸੈਸ਼ਨ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਰਿਆ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਰਹੀ ਹੈ। 20 ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੀ ਐਕੇਡਮਿਕ ਕੌਂਸਲ ਨੇ ਇਸ ਕੋਰਸ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਸਰਕਾਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ Lovely Professional University, Chitkara University, GNA University ਅਤੇ DAV Universities ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਪਹਿਲ ਦੀ ਜਮ ਕੇ ਤਾਰੀਫ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਇਸਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਇਸ ਮਹੱਤਵਾਕਾਂਖੀ ਯੋਜਨਾ ਲਈ ਮਈ 2025 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਰਕਿੰਗ ਗਰੁੱਪ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪਟਿਆਲਾ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, IK ਗੁਜਰਾਲ ਪੰਜਾਬ ਟੈਕਨੀਕਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਪੂਰਥਲਾ, ਸਰਦਾਰ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਸਟੇਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ, ਗੁਰੂ ਕਾਸ਼ੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਬਠਿੰਡਾ ਅਤੇ ਸੰਤ ਬਾਬਾ ਭਾਗ ਸਿੰਘ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਜਲੰਧਰ ਦੇ ਵਾਈਸ ਚਾਂਸਲਰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ। Start Up Mission CEO, Innovation Punjab CEO ਅਤੇ Master Union ਦੇ ਫਾਊਂਡਰ ਪ੍ਰਥਮ ਮਿੱਤਲ ਜਿਹੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਇਹ ਕੋਰਸ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਜੂਨ 2025 ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਔਫਿਸ਼ਿਅਲ ਐਡਵਾਈਜ਼ਰੀ ਜਾਰੀ ਕਰ ਕੇ ਸਾਰੀਆਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਕਿ 2025-26 ਤੋਂ ਹਰ ਸਮੈਸਟਰ ਵਿੱਚ 2 ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਦਾ ਇਹ ਕੋਰਸ ਲਾਜ਼ਮੀ ਰੂਪ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੈ – ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਚਰਣਬੱਧ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਹੋਰ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇਹ ਮਾਡਲ ਹੁਣ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਈ ਦੂਜੇ ਰਾਜ ਵੀ ਇਸ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਵਿੱਚ ਹਨ।
ਇਸ ਪਹਿਲ ਦਾ ਆਰਥਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਕਿ 2028-29 ਤੱਕ ਭਾਵ ਅਗਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਵੈਂਚਰਾਂ ਤੋਂ “₹78,600 ਕਰੋੜ ਦਾ ਰੈਵੇਨਿਊ” ਜੇਨਰੇਟ ਹੋਵੇਗਾ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਦੇ GDP ਦਾ ਲਗਭਗ 9% ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੇ ਸਾਲਾਨਾ ਬਜਟ ਦਾ 50% ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਅੰਕੜੇ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਉੱਜਵਲ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਗਾਰੰਟੀ ਹੈ। ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ NEP 2020 ਦੇ ਵਿਜ਼ਨ ਦੇ ਅਨੁਰੂਪ ਡਿਗਰੀ-ਫੋਕਸਡ ਸਿੱਖਿਆ ਤੋਂ ਐਂਟਰਪ੍ਰੇਨਿਓਰਸ਼ਿਪ-ਡ੍ਰਿਵਨ ਸਿੱਖਿਆ ਵੱਲ ਵੱਡਾ ਬਦਲਾਅ ਹੈ।
ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਇਹ ਪਹਿਲ ਸਾਬਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਇਰਾਦੇ ਨੇਕ ਹੋਣ ਅਤੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਈਮਾਨਦਾਰੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਆ ਹੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਅਤੇ ਮਾਨ ਦੀ ਇਹ ਜੋੜੀ ਪੰਜਾਬ ਲਈ ਵਰਦਾਨ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਿੱਖਿਆ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਪਰਚਮ ਲਹਿਰਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਹਰ ਨੌਜਵਾਨ ਸਿਰਫ ਨੌਕਰੀ ਖੋਜਣ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ job creator ਬਣੇਗਾ। ਇਹੀ ਹੈ ਅਸਲੀ ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਜੋ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।
